مذاکرات ایران و آمریکا در پرتو سوره توبه
در حالی که مذاکرات ایران و آمریکا بار دیگر در کانون توجه جهانی قرار گرفته، آیات ۷ و ۸ سوره توبه با هشدار درباره پیمان‌شکنی و نفاق، می‌توانند لنزی معنوی برای تحلیل این گفت‌وگوهای پیچیده دیپلماتیک فراهم کنند. این آیات، که بر لزوم هوشیاری در برابر وعده‌های ظاهری و نیت‌های پنهان تأکید دارند، درس‌هایی عمیق برای مذاکره‌کنندگان ایرانی در مواجهه با کشوری با سابقه‌ای پر از بدعهدی ارائه می‌دهند.
شریف زمانی - در حالی که مذاکرات ایران و آمریکا بار دیگر در کانون توجه جهانی قرار گرفته، آیات ۷ و ۸ سوره توبه با هشدار درباره پیمان‌شکنی و نفاق، می‌توانند لنزی معنوی برای تحلیل این گفت‌وگوهای پیچیده دیپلماتیک فراهم کنند. این آیات، که بر لزوم هوشیاری در برابر وعده‌های ظاهری و نیت‌های پنهان تأکید دارند، درس‌هایی عمیق برای مذاکره‌کنندگان ایرانی در مواجهه با کشوری با سابقه‌ای پر از بدعهدی ارائه می‌دهند.
مذاکرات ایران و آمریکا، از زمان قطع روابط دیپلماتیک در سال ۱۳۵۸ تا امروز، همواره یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های روابط بین‌الملل بوده است. این مذاکرات، چه در قالب گفت‌وگوهای هسته‌ای منجر به برجام در سال ۱۳۹۴ و چه در تلاش‌های اخیر برای احیای توافق یا کاهش تنش‌ها، با بی‌اعتمادی عمیق، سابقه بدعهدی و تفاوت‌های ایدئولوژیک گره خورده‌اند. در این میان، آیات ۷ و ۸ سوره توبه، که در بستر تاریخی عهدشکنی مشرکان نازل شده‌اند، می‌توانند چارچوبی معنوی و تحلیلی برای درک بهتر این مذاکرات ارائه دهند. این آیات نه تنها بر هوشیاری در برابر فریب و نفاق تأکید دارند، بلکه درس‌هایی درباره حفظ عزت و استقلال در برابر طرف‌هایی با نیت‌های مشکوک به ما می‌آموزند.
یکی از بارزترین پیام‌های آیه ۸ سوره توبه، هشدار درباره کسانی است که «شما را با زبان خود خشنود می‌کنند، ولی دل‌هایشان امتناع دارد». در مذاکرات ایران و آمریکا، این هشدار به‌ویژه در برابر وعده‌های دیپلماتیک آمریکا مصداق پیدا می‌کند. ایالات متحده در طول تاریخ روابط با ایران، بارها با وعده‌های ظاهری مانند رفع تحریم‌ها یا همکاری اقتصادی، وارد گفت‌وگو شده، اما در عمل یا به تعهدات خود پایبند نبوده یا آن‌ها را مشروط به خواسته‌های غیرقابل قبول کرده است. خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷، نمونه‌ای آشکار از این رفتار است که نشان داد سخنان خوشایند دیپلمات‌های آمریکایی در مذاکرات، اغلب با نیت‌های پنهان در واشنگتن همراه است. این آیه به مذاکره‌کنندگان ایرانی یادآوری می‌کند که باید فراتر از کلمات، به اقدامات عملی و نیت واقعی طرف مقابل توجه کنند.
همچنین آیه ۷ این سوره تأکید دارد که وفاداری به پیمان، تنها در صورتی ارزشمند است که طرف مقابل نیز به آن پایبند باشد: «فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ». این اصل در مذاکرات ایران و آمریکا به معنای حفظ عزت ملی و پرهیز از اعتماد یک‌طرفه است. ایران در تجربه برجام نشان داد که به تعهدات بین‌المللی خود پایبند است، اما آمریکا با خروج از توافق و اعمال تحریم‌های جدید، این پیمان را نقض کرد. این آیه به تصمیم‌گیرندگان ایرانی هشدار می‌دهد که هرگونه توافق جدید باید با ضمانت‌های اجرایی قوی همراه باشد تا از تکرار بدعهدی جلوگیری شود. حفظ استقلال و عزت در برابر کشوری که سابقه‌ای طولانی در نقض تعهدات دارد، از درس‌های کلیدی این آیه است.
عبارت «وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ» در آیه ۸ سوره توبه به نفاق و تضاد میان ظاهر و باطن اشاره دارد. در مذاکرات دیپلماتیک، شناخت نیت واقعی طرف مقابل از اهمیت بالایی برخوردار است. آمریکا در مذاکرات هسته‌ای، اغلب اهدافی فراتر از موضوع هسته‌ای، مانند تغییر رفتار ایران در منطقه یا تضعیف قدرت دفاعی آن، را دنبال کرده است. این آیه به مذاکره‌کنندگان ایرانی می‌آموزد که باید با بصیرت، لایه‌های پنهان اهداف آمریکا را شناسایی کنند. به عنوان مثال، فشارهای اخیر آمریکا برای مذاکره، ممکن است نه از سر حسن نیت، بلکه برای کاهش فشارهای داخلی یا مدیریت تنش‌های منطقه‌ای باشد. این هوشیاری می‌تواند از افتادن در دام توافقاتی که به زیان منافع ملی ایران است، جلوگیری کند.
از مهمترین بخش‌های آیه ۸ سوره توبه این است که هشدار می‌دهد اگر دشمن بر شما چیره شود، «نه خویشاوندی را رعایت می‌کند و نه پیمانی». این عبارت به صراحت از خطر سلطه دشمن سخن می‌گوید. در روابط ایران و آمریکا، این هشدار می‌تواند به معنای پرهیز از هرگونه توافقی باشد که به کاهش استقلال ایران یا پذیرش سلطه آمریکا منجر شود. تاریخ روابط دو کشور، از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا تحریم‌های فلج‌کننده دهه‌های اخیر، نشان‌دهنده تمایل آمریکا به سلطه بر ایران است. این آیه به مذاکره‌کنندگان یادآوری می‌کند که هر توافقی باید بر اساس احترام متقابل و حفظ استقلال ایران باشد، نه پذیرش شرایطی که به تضعیف جایگاه ایران در منطقه و جهان منجر شود.
آیات ۷ و ۸ سوره توبه، با تأکید بر هوشیاری، حفظ عزت، شناخت نیت‌های پنهان، پرهیز از سلطه‌پذیری و تقوای دیپلماتیک، درس‌هایی عمیق برای مذاکرات ایران و آمریکا ارائه می‌دهند. این آیات به ما می‌آموزند که در برابر طرف‌هایی با سابقه بدعهدی، باید با بصیرت و احتیاط عمل کرد و هرگز فریب وعده‌های ظاهری را نخورد. مذاکرات ایران و آمریکا، آزمونی برای دیپلماسی ایرانی است تا با تکیه بر این اصول قرآنی، نه تنها منافع ملی خود را حفظ کند، بلکه عزت و استقلال خود را در برابر فشارهای خارجی پاس بدارد. در جهانی که قدرت‌های بزرگ اغلب با نیت‌های پنهان به مذاکره می‌نشینند، این آیات مانند چراغی راهنما، مسیر درست را به ما نشان می‌دهند./ پایان پیام
