ملت بیدار آنلاین| امر به معروف و نهی از منکر شکلی‌ترین حکم دین است که در قالب یک نهاد مدنی عمل می‌کند که در ادبیات جامعه‌شناسی امروز به آن مسئولیت اجتماعی می‌گوییم.

۱: قانون
از چالش‌های اساسی ما در نظام حکمرانی امروز کم‌حیثیت شدن یا حتی بی‌حیثیت شدن قانون است. در هیچ برهه‌ای از یک‌صدوشانزده سال گذشته قانون‌گذاری به این کمیت قانون مصوب نداشته‌ایم و هم‌زمان به این کمیت به قانون بی‌توجهی نمی‌شده است. این امر معلول ریشه‌های مختلفی است که مهم‌ترین آن به ساختار خود مجلس باز می‌گردد که باید در جای خود موشکافی شود. یکی از موارد بی‌حیثیت‌شدن قانون در قوانین جزایی است. مطابق قوانین شکلی و ماهوی جزای عملی که جرم است و در عین حال نیازمند شکایت شاکی خصوصی نیست، بر دادستان است که آن را مورد تعقیب قرار داده و مطابق قانون برای آن کیفر مندرج در قانون را از دادگاه تقاضا نماید. در قانون برای بی‌حجابی مجازات جزای نقدی و همچنین حبسی در نظر گرفته شده که به موجب قانون الزاما به جزای نقدی تبدیل می‌شود. همچنین برای ترویج آن ممکن است ماده‌ دیگری به میان آمده و حبس در نظر گرفته شده باشد. در قانون برای این امر کلاس آموزشی نزد ضابط یا دادستان و مانند آن‌ها در نظر گرفته نشده است. همچنین تعیین نشده است که برخی مصادیق کم‌حجابی چشم‌پوشی شده و مجازات نگردد و هرکس که حجاب شرعی کامل نداشته باشد مشمول این قانون است. اما در عمل اتفاق دیگری می‌افتد. سازمان خاصی برای ضابط و سازمان خاصی برای قاضی و سازوکارهای آموزشی برای برخی از بی حجابی‌ها در نظر گرفته شده که انطباقی با قانون ندارد. درحالی که دستور صریح رهبر معظم انقلاب در سنوات گذشته اجرای مُر قانون است و عاقلانه آن است که اگر مجری قانون را غلط یا ناکارآمد یا به هر نحو غیرقابل اجرا می‌داند، اصلاح آن را درخواست کند که این امر به علت همان بی‌حیثیت شدن قانون اتفاق نمی‌افتد. اکنون همگان مُقراند که مجازات کسی که برهنه در انظار حاضر می‌شود با کسی که روسری برداشته نباید یکی باشد و این‌که کسی که صرفا بخش اندکی از موهای جلوی سر او بیرون است اصولا نباید داخل دایره کیفر شود. اما قانون غلط و مجری تقاضای اصلاح آن را ندارد و قانون‌گذار هم همتی برای اصلاح محصول خود ندارد. همگان بی‌استثنا بر آن‌ هستند که بالاخره خط قرمزی در پوشش لازم است. از حجاب کامل با برهنگی کامل یک طیف وسیع پوشش است که هیچ نظام حقوقی در دنیا بدون خطر قرمز از کنار آن نگذشته، برای مثال در فرانسه دیده‌شدن لباس زیر جرم است و در بسیاری از کشورهای ارو‌پایی مقررات قانونی برای این خط قرمز در نظر گرفته شده است. اما قانون‌گذار ما خط قرمز کیفر را وجه و کفین قرار داده و در عمل آن را لوث کرده و اجرا نمی‌کند و در کنار به اقداماتی دست می‌زند که با منطق جرم‌شناسی کیفرشناسی و علوم رفتاری سازگار نیست. لذا در گام اول قانون‌گذار باید تکلیف خط قرمز پوشش، برهنگی و خطوط زرد آن که به مرحله کیفر نمی‌رسد و قبح اجتماعی با آن مقابله می‌کند و رنگ سبز آن راهبرد اصلی اسلامی ایرانی را جهت فرهنگ‌سازی توسط نهادها تعیین کند که چنین نشده است.

۲: امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر شکلی‌ترین حکم دین است که در قالب یک نهاد مدنی عمل می‌کند که در ادبیات جامعه‌شناسی امروز به آن مسئولیت اجتماعی می‌گوییم. اهمیت این نهاد در اسلام در روایات به‌قدری بالاست که باقی احکام در مقابل آن به قطره‌ای در مقابل دریا تشبیه شده است که همه احکام با آن به انجام می‌رسد و دین با آن بر‌پا می‌گردد. حضرت امام (ره) در نگارش کتاب ولایت فقیه و بیان تئوری حکومت اسلامی آن را از ارکان اصلی تشکیل حکومت می‌داند و رهبر انقلاب بیان می‌دارد که اگر مردم شیرینی آن را بچشند، از آن استقبال خواهند کرد. اما امروز به امری تلخ مبدل شده است و تلخی آن باید ریشه‌یابی شود. قرآن کریم در آیات ۱۰۳ و ۱۰۵ سوره مبارکه آل‌عمران به موضوع وحدت، عدم تفرقه، تمسک به حبل‌الله و عدم اختلاف پرداخته است. در آیه ۱۰۳ تصریح شده است:وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنْتُمْ عَلَیٰ شَفَا حُفْرَهٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا کَذَٰلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ. در این آیه شریفه عدم تفرقه در کنار ذکر خدا و الفت میان قلوب و نعمت برادری از جهات اصلی هدایت برشمرده شده و آیه ۱۰۵ مجدداً بیان فرموده است که: وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَیِّنَاتُ وَأُولَٰئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ. مانند کسانی که تفرقه می‌کنند و بعد از این که این آیات نازل گردید اختلاف می‌اندازند نباشید که عذابی عظیم درپی این خواهد آمد. حال این نکته که میان این دو آیه شریفه چه چیزی نهفته است از ذهن همگان مغفول مانده و آن امر به معروف و نهی از منکر است.

در آیه ۱۰۴ در میان این دو آیه عدم اختلاف حکم اجتماع و گروه آمرین به معروف و ناهیان از منکر آمده و فرموده است: وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ. چرا برای هیچ‌کس سوال پیش نمی‌آید که امر به معروف و نهی از منکر میان آیات تحذیر از اختلاف ذکر شده است؟ چرا هیچ‌کس به این توجه نمی‌کند امر به معروف و نهی از منکری که موجب تفرقه و از بین رفتن الفت میان قلوب و برادری شود خود منکر است؟ آیا امر به معروف و نهی از منکر در حجاب موجب اختلاف و تفرقه است؟ هرکس اندک شناختی از جامعه فعلی مدرن ما داشته باشد این امر را تصدیق می‌کند اما ریشه آن کجاست؟ چرا امر به در اتاق در بسته سیگار نکشید یا زباله‌ها را در غیر محل آن در معابر نریزید یا صدای موسیقی را بلند نکنید یا متعرض زنان نشوید و مانند این‌ها موجب تفرقه نمی‌گردد؟ پاسخ واضح است. این مسائل برخلاف حجاب، اجماع نسبی اجتماعی بر قبیح‌بودن دارند اما در مورد حجاب به علت کم‌کاری در توضیح و تبیین و به علت هجوم عظیم فرهنگ لیبرال جهانی نه تنها اجماعی ندارد، بلکه برخی افراد آزادی در حجاب را نه از سر لجبازی با حاکمیت و نه از سر غریزه، بلکه از جهت حقوق فردی حق خود می‌دانند و کسی نه آسیب آن را برای جامعه و شهروندان توضیح داده و نه آموزشی رسمی در این زمینه تدارک شده و نه گروه‌های مرجعی که نهادهای رسمی برای جامعه ترسیم کرده‌اند (از جمله ترویج سلبریتی‌ها) به آن پایبند هستند. مخاطب یک فرد مذهبی در امر به حجاب و نهی از بی-حجابی کار خود را قبیح نمی‌داند که به امر و نهی شما اهمیت دهد. او شما را مانع آزادی خود که حق خود می‌داند قلمداد می‌کند و معروف و منکر او معروف و منکر شما نیست. او مقصر است؟ شاید باشد. اما مهم‌ترین کوتاهی از آن کسی است که باید آموزش دهد و تبیین کند و این کار را رها کرده و هرگاه دست به این کار زده، امر را ضایع نموده و موجب مضحکه شده و کار به جایی رسیده که حکم صریح قرآنی بدون تبیین در نگرش‌ها متروک شده است. گروه-های مذهبی برای خود نهاد آموزشی خاص برگزیده‌اند و پسران و دختران خود را به مدارس خاص دارای آموزش‌های مذهبی‌تر می‌فرستند و مدارس دولتی برنامه‌ای برای این ندارند. عبارت حجاب محدودیت نیست، مصونیت است سال‌هاست کلیشه شده و محدود برنامه‌های تلویزیونی ترویج پوشش به مقطع خاص زمانی اختصاص یافته و بعد از این‌که تهیه‌کننده آن ایده خود را به اتمام رسانده برنامه نیز تعطیل شده و برنامه دیگری جای آن را نگرفته است و در این تغییر معروف و منکر اعضای جامعه امر و نهی نقش اختلاف‌افکن را بازی می‌کند. نکته قابل‌توجه این‌جاست که گروه‌های آمر به معروف و ناهی از منکر هیچ‌کدام در صغرای اختلاف‌افکن بودن این امر و نهی تردیدی ندارند و همگان مصراند که این اختلاف حسن است و آن اختلافی که از آن منع شده‌ایم نیست و با علم به اختلاف‌افکن بودن به کار خود ادامه می دهیم.

۳: حجاب
حجاب ضروری دین است، اگر اظهارنظرهای روشن فکرگونه مدرنیته‌زده را کنار بگذاریم فقیه و اسلام‌شناسی در ضرورت آن تردید ندارد. صراحت آیات شریف قران کریم و احادیث معصومین علیهم‌السلام درباره آن بسیار است. از طرف دیگر به سمبل فرهنگی انقلاب تبدیل شده و تخریب و مواجهه با آن مقابله با انقلابی‌گری شده است. اما کسانی که در جامعه حضور دارند و به کلاس‌های زنانه دانشگاه می‌روند و در محیط‌های کاری مختلط حاضر می‌شوند همگی بدون استثنا معترف‌اند که آنچه یک زن کم‌حجاب را باحجاب‌تر می‌کند، احترام به اوست و مُقراند که امر و نهی به‌جز زمانی که ترس می‌آورد برای دقایقی که در حضور شماست اثری عکس داشته و او به لج‌بازی می‌اندازد. این نکته در همه محافل مذهبی عالمانه گفته می-شود اما کار کماکان در دست گروهی است که از بی‌حجابی عصبانی است و امر و نهی از روی تحکم را راه و چاره می‌داند. آرزو می‌کنیم مدیر متدین عاقلی یافت شود در این میانه روزگار که بداند با دین خدا چه کند.