تعمیم جز به کل و نگاه عملکرد صفر و صدی
در ارزیابی دولت‌ها، مجالس، گروه‌‌های اجتماعی و سیاسی و شخصیت‌ها گاهی شاهد تمایل به نگاه صفر و صدی و تعمیم یک ویژگی منفی به کلیت آن هستیم. به عنوان مثال، اگر فردی ۹ کار خوب و یک کار اشتباه انجام دهد، برخی تمایل دارند تنها به آن یک کار اشتباه توجه کنند و فرد را به طور کلی منفی ارزیابی نمایند.
شریف زمانی، فعال سیاسی و رسانه‌ای طی یادداشتی با عنوان "تعمیم جز به کل و نگاه عملکرد صفر و صدی" نوشت: در ارزیابی دولت‌ها، مجالس، گروه‌‌های اجتماعی و سیاسی و شخصیت‌ها گاهی شاهد تمایل به نگاه صفر و صدی و تعمیم یک ویژگی منفی به کلیت آن هستیم. به عنوان مثال، اگر فردی ۹ کار خوب و یک کار اشتباه انجام دهد، برخی تمایل دارند تنها به آن یک کار اشتباه توجه کنند و فرد را به طور کلی منفی ارزیابی نمایند.
این رویکرد صفر و صدی، نادرست است. زیرا کلیتی، کاملاً خوب یا بد نیست. ارزیابی دقیق‌تر، در نظر گرفتن تمامی ویژگی‌ها و نسبت دادن است. به عنوان مثال، اگر دولتی ۹۰ درصد اقدامات خوب و ۱۰ درصد اقدامات اشتباه داشته باشد، باید عملکرد آن را به طور کلی مثبت ارزیابی کرد، هرچند که اشتباهاتش نیز قابل انتقاد است.
یکی از دلایل مهم این رویکرد صفر و صدی سوگیری شناختی انسان است. انسان ذاتاً تمایل دارد بیشتر به محرک‌های منفی توجه کند تا مثبت. این باعث می‌شود یک کار اشتباه، بیش از اندازه تاثیرگذار باشد. دلیل دیگر، تعصبات سیاسی و ایدئولوژیک است که موجب تحریف در ارزیابی می‌شود.
برای جلوگیری از این سوگیری اول اینکه باید سعی کنیم به طور آگاهانه، منصفانه و بی‌طرفانه قضاوت کنیم. دوم اینکه نباید افراط‌گرا باشیم و حتماً به نسبت‌ها توجه داشته باشیم. سوم اینکه باید تعصبات خود را کنترل کنیم و بکوشیم عینی‌تر قضاوت کنیم.
بنابراین، در ارزیابی افراد و نهادها و جریانات باید از نگاه صفر و صدی پرهیز کرد. کم و کاستی‌های همه را باید در نظر گرفت. تنها با قضاوت عادلانه، منصفانه و با توجه به نسبت‌ها می‌توان به ارزیابی درستی رسید./
پایان پیام
